Dobra osobiste
Dobra osobiste to wartości niematerialne związane z osobą fizyczną oraz, poprzez odesłanie, także z osobą prawną. Są one ściśle związane z podmiotem podlegającym ochronie, w związku z tym razem z nim powstają i wygasają oraz są niezbywalne i niedziedziczne. Można wśród nich wymienić zdrowie, wolność, cześć, swobodę sumienia, nazwisko lub pseudonim, nazwę, wizerunek, tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukową, artystyczną , kult po zmarłej osobie, sferę życia psychicznego, życie rodzinne, życie prywatne, w tym intymne, kult pamięci osoby zmarłej czy poczucie przynależności do określonej płci. Dobra osobiste nie wyrażają się w pieniądzach, ale pośrednio mogą mieć wpływ na sytuację ekonomiczną danej osoby, np. w przypadku sławnego pisarza więcej osób kupi jego książki. Środki ochrony dóbr osobistych
Prawo cywilne przewiduje różne środki ochrony dóbr osobistych. Środki te mają formę powództwa, i mogą być skierowane przeciwko dowolnej osobie fizycznej czy prawnej, która dopuściła się naruszenia dóbr osobistych. Roszczenia mogą być zarówno majątkowe, jak i niemajątkowe. Należy pamiętać, że przysługują one względem każdego, kto dopuści się naruszenia dobra osobistego. Art. 24 Kodeksu cywilnego przewiduje roszczenie o zaniechanie działania, roszczenie o usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego, powództwo o ustalenie, roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne i świadczenie na cel społeczny, roszczenie odszkodowawcze oraz inne roszczenia przewidziane prawem.
Zaniechanie działania
Każdy, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Działaniem bezprawnym jest działanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego. Aby można było wystąpić z takim żądaniem nie musi dojść do naruszenia, wystarczy bowiem samo zagrożenie. Należy pamiętać, że można żądać zaniechania tylko ściśle określonego działania, np. dana osoba może żądać aby gazeta zaprzestała druku lub kolportażu publikacji, która godzi w jej cześć lub narusza jej prywatność.
Usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego
W razie dokonanego naruszenia dóbr osobistych można również żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Forma takiego oświadczenia będzie związana z okolicznościami, w jakich doszło do naruszenia dobra osobistego. Mogą to być np. przeprosiny, wyjaśnienie zaistniałej sytuacji, sprostowanie nieprawdziwych informacji itp.
Zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata na cel społeczny
Każdy, którego dobro osobiste zostało naruszone może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Osoba, która czuje się pokrzywdzona może więc wystąpić z roszczeniem o zadośćuczynienie pieniężne, które w pewien sposób zrekompensuje jej doznaną krzywdę. Zamiast zadośćuczynienia pieniężnego osoba poszkodowana może zażądać zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez siebie cel społeczny, np. na PCK, Caritas, czy wskazany Dom Dziecka.
Odszkodowanie
Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych, tj. naprawienia szkody rzeczywistej oraz utraconych korzyści lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia. W przypadku, gdy np. zostanie naruszone zdrowie pracownika, wówczas może on wystąpić z roszczeniem o zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dobra osobistego jakim jest zdrowie oraz ma prawo, na zasadach ogólnych, żądać odszkodowania w postaci renty w związku z utratą zdolności do pracy.
Środki przewidziane w innych przepisach
Należy pamiętać, że ochronie dóbr osobistych służą także środki przewidziane w innych przepisach, np. w prawie autorskim i wynalazczym, czy w prawie karnym. I tak zniesławienie i zniewaga są przestępstwami zagrożonymi karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku, w zależności od charakteru przestępstwa.
