W odpowiedzi SN podjął uchwałę o następującej treści:
1. Przepis art. 788 § 1 k.p.c. ma zastosowanie również w sytuacji, gdy uprawnienie objęte tytułem egzekucyjnym przeszło na inną osobę w drodze przelewu po wszczęciu postępowania egzekucyjnego.
2. Przepis art. 192 pkt 3 k.p.c. nie ma zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym.
Uchwała z dnia 5 marca 2009 roku, sygn. akt III CZP 4/09
Zgodnie z art. 788 § 1 k.p.c., jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego, lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu, przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Powstaje zatem pytanie, czy określenie „po powstaniu tytułu" rozciąga się na postępowanie egzekucyjne, czy też podczas trwania tego postępowania nie ma miejsca na zmiany klauzuli wykonalności a przejście prawa lub obowiązku uwzględnia komornik. W doktrynie i orzecznictwie dominował pogląd, że określenie „po powstaniu tytułu" nie rozciąga się na postępowanie egzekucyjne, który legł u podłoża stanowiska, iż zmiana osoby wierzyciela lub dłużnika zaszła po wszczęciu tego postępowania, tj. po złożeniu wniosku o wszczęciu egzekucji – nie wymaga uwidocznienia jej w klauzuli wykonalności. Wystarczy wykazać przed organem egzekucyjnym przejście uprawnienia lub obowiązku odpowiednim dokumentem.
Od stanowiska tego Sąd Najwyższy odstąpił w uchwale z dnia 29 października 2004 roku (III CZP 63/04 OSN 2005, Nr 10, poz. 174) przyjmując, że art. 788 § 1 k.p.c. ma zastosowanie również w razie przeniesienia wierzytelności (przelew) po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Skład Sądu Najwyższego, rozpoznający niniejsze zagadnienie prawne, podzielił stanowisko wyrażone w uchwale z dnia 29 października 2004 r., które opiera się na respektowaniu zasady, aby ostatecznym ukształtowaniem treści tytułu wykonawczego, jego elementów podmiotowych i przedmiotowych zajmował się sąd w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności. Organ egzekucyjny (komornik) powinien ograniczyć się do prowadzenia egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego, z którego „jasno na białym", wynikać będzie zakres tej egzekucji. Sąd Najwyższy zwrócił także uwagę na to, iż z dosłownego brzmienia przepisu art. 788 § 1 k.p.c. nie wynika, by dotyczył on jedynie zmiany wierzycielu lub dłużnika przed wszczęciem egzekucji. Przepis ten bowiem expressis verbis mówi o przejściu uprawnienia (lub obowiązku) w toku sprawy lub po powstaniu tytułu egzekucyjnego, a zatem nie wiąże żadnych skutków ze złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji. Słuszny jest w tej sytuacji wniosek, że bez względu na to, czy przejście wierzytelności nastąpiło przed czy też po złożeniu wniosku o wszczęcie egzekucji, sąd powinien nadać klauzulę na rzecz nabywcy, jeżeli, rzecz jasna, przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.
Artykuł 192 k.p.c. dotyczy skutków związanych z zawisłością sprawy i niewątpliwie odnosi się tylko do sytuacji, kiedy sprawa nie została zakończona. Punkt 3 tego artykułu ma na celu nie tylko zapewnienie stabilności postępowania, ale i daje wyraz rozszerzonej prawomocności wyroku. Sama zmiana materialna – np. cesja – nie powoduje zmian w postępowaniu rozpoznawczym. Zmiana ta jednak jest o tyle uwzględniana, że za zgodą stron proces może toczyć się dalej po wstąpieniu nabywcy prawa w miejsce zbywcy. Istota art. 192 k.p.c. sprawia, że może on znaleźć zastosowanie tylko do postępowania rozpoznawczego. Szereg przepisów kodeksu postępowania cywilnego reguluje konsekwencje następstwa prawnego w postępowaniu klauzulowym. Zgoda dłużnika na dokonywanie czynności zarówno w postępowaniu klauzulowym, jak i we właściwej egzekucji nie daje się pogodzić z celem postępowania egzekucyjnego. Przepisy art. 848 k.p.c. i art. 930 k.p.c. regulują sytuacje zbliżone do art. 192 pkt 3 k.p.c., co dodatkowo sprzeciwia się stosowaniu tego przepisu w postępowaniu egzekucyjnym.
