Rozprawa odbywa się również pod nieobecność powoda czy pozwanego, chyba że przewodniczący nałoży na nich obowiązek osobistego stawiennictwa.
Nieobecność stron nie wstrzymuje także ogłoszenia wyroku. Każda ze stron może w piśmie procesowym żądać przeprowadzenia rozprawy w jej nieobecności. W takiej sytuacji ewentualna nieobecność powoda czy pozwanego nie spowoduje żadnych negatywnych konsekwencji. W tym bowiem przypadku przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca, na rozprawie, przedstawia wnioski, twierdzenia i dowody strony, znajdujące się w aktach sprawy. Jeśli nieobecność strony jest spowodowana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, sąd może odroczyć rozprawę.
W pewnych jednak sytuacjach niestawiennictwo stron może spowodować negatywne dla nich skutki.
Jeżeli żadna ze stron nie zgłosiła wniosku o rozpoznanie sprawy w swojej nieobecności i obie nie stawiły się na rozprawie, sąd może ale nie musi (zależy to bowiem od jego decyzji) zawiesić postępowanie. Zawieszenie postępowania może nastąpić także w razie niestawiennictwa powoda w sytuacji, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy. Nieobecność pozwanego na rozprawie może również spowodować wydanie wyroku zaocznego. W takim bowiem wypadku sąd wydaje wyrok zaoczny, przyjmując za prawdziwe twierdzenia powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości lub zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Wydanie wyroku zaocznego nie jest możliwe, gdy pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy także podczas swojej nieobecności lub składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie. Ponadto wyroku zaocznego nie można wydać w postępowaniu nieprocesowym.
W sprawach małżeńskich (np. o unieważnienie małżeństwa lub rozwód) rozprawa odbywa się także bez względu na niestawiennictwo jednej ze stron.
Jednakże w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa powoda na pierwsze posiedzenie sądowe wyznaczone w celu przeprowadzenia rozprawy, postępowanie ulega zawieszeniu, chyba że prokurator popiera żądanie unieważnienia albo ustalenia istnienia lub nieistnienia małżeństwa. W sytuacji, gdy strona wezwana do osobistego stawiennictwa nie stawi się bez usprawiedliwionych powodów na posiedzenie, sąd może skazać ją na grzywnę według przepisów o karach za niestawiennictwo świadka.
Również w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku w niektórych przypadkach nieobecność wszystkich uczestników uniemożliwia zakończenie postępowania na pierwszym terminie rozprawy.
Niestawiennictwo spadkobierców skutkuje np. odroczeniem rozprawy i koniecznością dokonania ogłoszeń w prasie o prowadzonym postępowaniu, których znaczne koszty obciążają z zasady wnioskodawcę i uczestników postępowania. Bez spadkobierców sądowi jest trudno przeprowadzić dowód z zapewnienia spadkowego składanego przez zgłaszającego się spadkobiercę i wydać stosowne postanowienie.
Także rozprawa przed sądem drugiej instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo
jednej lub obu stron. Wydany w takim przypadku wyrok nie jest zaoczny.
