Niniejsza pomoc finansowana z budżetu państwa wypłacana jest przez urzędy miasta i gminy lub przekazywana do ośrodków pomocy społecznej. Sprawy związane z zasiłkiem rodzinnym reguluje Ustawa z dnia 28 listopada o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r., Nr 139, poz. 992 ze zm.) O zasiłek mogą się starać nie tylko obywatele polscy. Mają do niego prawo również cudzoziemcy mający obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo ci, którzy mają zezwolenie na osiedlenie się w Polsce, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy albo jeżeli mieszkają razem z rodziną na terytorium RP. Powinni jednak mieszkać w Polsce przez co najmniej rok przed złożeniem wniosku oraz przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują zasiłek rodzinny.
Głównym warunkiem uprawniającym do przyznania zasiłku rodzinnego oraz dodatków jest kryterium dochodowe.
O zasiłek rodzinny możemy się ubiegać, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504 zł. W przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek przysługuje, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 583 zł. Jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego, o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym świadczenie nie przysługuje.
Przy ustalaniu uprawnień do zasiłku rodzinnego brane są pod uwagę dochody członków rodziny osiągnięte w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy oraz zmiany w sytuacji dochodowej rodziny, czyli utrata i uzyskanie dochodu.
Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
- rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka,
- opiekunowi faktycznemu dziecka (osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka),
- osobie uczącej się (osobie pełnoletniej uczącej się i niepozostającej na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony).
Świadczenie to przysługuje rodzicom lub opiekunom prawnym albo faktycznym do ukończenia przez dziecko:
- do 18 roku życia,
- nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo
- 24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Zasiłek rodzinny przysługuje również osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia. Jeżeli w trakcie pobierania zasiłku rodzinnego dziecko ukończy odpowiednio 18, 21, lub 24 rok życia, zasiłek przysługuje także za miesiąc, w którym dziecko ukończyło ten wiek.
Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:
– dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim,
– dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
– osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,
– pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko,
– osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
a) rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
b) ojciec dziecka jest nieznany,
c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
d) sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka,
– członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny zagranicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Wysokość zasiłku zależy od wieku uprawnionego dziecka i wynosi miesięcznie:
1) 68,-zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 lat,
2) 91,-zł na dziecko powyżej 5 lat do ukończenia 18 roku życia,
3) 98,-zł na dziecko powyżej 18 lat do ukończenia 24 roku życia.
Podstawą prawną jest aktualnie obowiązujące Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2009 roku w sprawie wysokości dochodu rodziny albo osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. z 2009r., Nr 129, poz.1058).
W przypadku wystąpienia zmian w liczbie członków rodziny, uzyskania dochodu, wyjazdu członka rodziny poza granicę RP lub innych zmian mających wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych musimy niezwłocznie powiadomić o tym organ wypłacający te świadczenia.
Osobom uprawnionym do zasiłku rodzinnego przysługują dodatki z tytułu:
- urodzenia dziecka – świadczenie jednorazowe w wysokości 1000,-zł,
- opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – 400,-zł miesięcznie,
- samotnego wychowywania dziecka – 170,-zł miesięcznie na dziecko, nie więcej niż 340,-zł na wszystkie dzieci,
- wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 80,-zł miesięcznie na trzecie i kolejne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego,
- kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – 60,-zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia i 80,-zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
- rozpoczęcia roku szkolnego – 100,-zł na dziecko, raz w roku do zakończenia danego okresu zasiłkowego,
- podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania – 90,-zł lub 50,-zł na dziecko, przez 10 miesięcy.
Przyznanie jednego lub kilku dodatków zależy od aktualnej oraz udokumentowanej sytuacji życiowej osoby wnioskującej o świadczenia rodzinne.
W celu uzyskania zasiłku rodzinnego musimy złożyć wniosek do urzędu gminu lub ośrodka pomocy społecznej właściwego dla naszego miejsca zamieszkania.
Do wniosku powinniśmy dołączyć następujące dokumenty:
- uwierzytelnioną kopię dokumentu stwierdzającego naszą tożsamość (np. ksero dowodu osobistego),
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka/dzieci,
- orzeczenie o niepełnosprawności albo o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, w przypadku, gdy w rodzinie wychowuje się dziecko niepełnosprawne,
- zaświadczenie ze szkoły w przypadku gdy dziecko ukończyło 18 rok życia,
- informację sądu o toczącym się postępowaniu w sprawie o przysposobienie dziecka, w przypadku osoby faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła o przysposobienie tego dziecka,
- kopię odpisu prawomocnego wyroku sądu orzekającego rozwód lub separację,
- zaświadczenia lub oświadczenia stwierdzające wysokość dochodu rodziny.
Świadczenia rodzinne przyznawane są na okres zasiłkowy, który trwa od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego.
Dlatego co roku trzeba od nowa składać dokumenty. Aktualny okres zasiłkowy trwa do 31 października 2011r. Nowy okres zasiłkowy rozpocznie się 1 listopada 2011r., w którym podstawą ustalania dochodów będą dochody osiągnięte przez członków rodziny w 2010r. Prawo do świadczeń rodzinnych ustala się od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami. Najlepiej zdążyć ze złożeniem wniosku od początku do końca września, wtedy wypłatę otrzymamy do 30 listopada tego roku. Jeśli złożymy wniosek później – od 1 października do 30 listopada – dostaniemy pieniądze najpóźniej do 31 grudnia. A jeśli ktoś złoży wniosek np. w kwietniu, pieniądze zostaną mu przyznane od miesiąca, w którym przyniósł dokumenty do końca okresu świadczeniowego (do października). Potem trzeba znowu składać nowy wniosek.
