Spis treści
Kiedy lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia
Lekarz może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta, pod warunkiem, że nie istnieje niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia pacjenta oraz inny przypadek niecierpiący zwłoki. W przypadku odstąpienia od leczenia, lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym. Ma on także obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Dodatkowo, gdy lekarz wykonuje swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby, może nie podjąć lub odstąpić od leczenia, jeżeli istnieją poważne ku temu powody, po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.
Powodem niepodjęcia leczenia albo odstąpienia od niego może być np. "utrata zaufania" do pacjenta co do możliwości jego prawidłowej współpracy pooperacyjnej z lekarzem, przy jednoczesnej niemożliwości zapewnienia takiej współpracy przy pomocy wyspecjalizowanych służb medycznych. Zabiegom operacyjnym podlegają bowiem także osoby o nie w pełni prawidłowej osobowości, których współpraca w zakresie rehabilitacji może nie być wystarczająca, co jednak z reguły nie staje się przyczyną odmowy wykonania zabiegu, jeśli jest on konieczny. Osoby takie, jeżeli jest to możliwe, poddaje się rehabilitacji przy pomocy odpowiednio wykwalifikowanych służb medycznych, a zatem sama nieprawidłowa osobowość pacjenta i zakładana możliwość braku jego współdziałania pooperacyjnego z reguły nie uzasadnia odmowy wykonania koniecznego zabiegu, o ile nie zachodzą ku temu inne jeszcze ważne powody. (Zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2002 roku, sygn. akt I CKN 1386/00.)
Prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Roszczenie odszkodowawcze
Jak wynika z powyższego, pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny mają prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych.
Podkreślić należy także, że odmowa lekarza wykonania w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej np. zabiegu operacyjnego, którego celowość stwierdzono, nie może być dowolną decyzją tego lekarza, a wymaga istnienia poważnych powodów stwierdzonych stosownymi konsultacjami oraz szczegółowego uzasadnienia w dokumentacji medycznej. W razie odmowy wykonania zabiegu leczniczego szkodę pacjenta stanowi nie tylko pogorszenie jego stanu zdrowia, lecz również utrzymywanie się rozstroju zdrowia, jeśli w wyniku zabiegu mógł on zostać wyeliminowany. Stąd też pacjentowi przysługiwać może odszkodowanie na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego. (Zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2002 roku, sygn. akt I CKN 1386/00). Roszczenie takie nie przysługuje, jeżeli dochowano wymagań określonych prawem.
Prawo do informacji o swoim stanie zdrowia
Każdy pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia. Polega ono na tym, że pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do uzyskania od lekarza przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu po uzyskaniu których pacjent ma prawo przedstawić lekarzowi swoje zdanie w tym zakresie. Ponadto, co ważne, pacjent lub jego ustawowy przedstawiciel mają prawo do wyrażenia zgody na udzielenie informacji wymienionych wyżej innym osobom.
Skoro pacjentowi przysługuje prawo do informacji o swoim stanie zdrowia, to przysługuje mu także prawo żądania, aby lekarz nie udzielił mu informacji, o których była mowa wyżej.
W przypadku pacjentów małoletnich, którzy nie ukończyli 16 lat, prawo do uzyskania informacji od lekarza ogranicza się do zakresu i formy potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego.
Pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, lub jego ustawowy przedstawiciel mają również prawo do uzyskania od pielęgniarki lub położnej przystępnej informacji o jego pielęgnacji i zabiegach pielęgniarskich.
Prawo do informacji o prawach pacjenta określonych w ustawie
Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia tę informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu, w miejscu ogólnodostępnym. Powyższych zasad nie stosuje się do wykonywanych wyłącznie w miejscu wezwania indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich, indywidualnych praktyk pielęgniarek, położnych i indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarek, położnych.
W przypadku pacjenta niemogącego się poruszać informację o prawach pacjenta udostępnia się w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa.
Prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, realizowanych przez ten podmiot. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia tę informację w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu, w miejscu ogólnodostępnym.
W przypadku pacjenta niemogącego się poruszać informację o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, udostępnia się w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią w pomieszczeniu, w którym pacjent przebywa.
Podstawa prawna:
Art. 9, art. 10, art. 11, art. 12 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U.2012.159).
Art. 30, art. 38 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U.2011.277.1634).
