Kiedy możliwe jest wyłączenie biegłego?

Kiedy biegły może być wyłączony?

Strony postępowania mogą żądać wyłączenia biegłego z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego. Wobec tego biegły może być wyłączony:

• w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;
• w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;
• w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
• w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;
• w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;
• w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia.

Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

Powyżej wymienione przyczyny zostały wymienione w art. 48 kodeksu postępowania cywilnego, który dokładnie brzmi: „sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy: (…)”. Przy czym należy zauważyć – co potwierdza orzecznictwo, że nie istnieje instytucja wyłączenia biegłego z urzędu, z mocy ustawy. Wyłączenie biegłego następuje wyłącznie na wniosek strony. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2013 r. sygn. akt I UK 541/12). Nadto, jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 16 listopada 2012 r. (sygn. akt I ACa 683/12): sąd nie ma obowiązku badania z urzędu, czy zachodzą okoliczności, w których powinno nastąpić wyłączenie biegłego z mocy ustawy. Wyłączenie biegłego następuje zawsze na wniosek strony, a ma to miejsce w przypadku istnienia przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego, wymienionych w art. 48 k.p.c. Nie istnieje instytucja wyłączenia biegłego "z mocy ustawy", ani też sąd nie zajmuje się kwestią wyłączenia biegłego "z urzędu".

Czy strona może żądać wyłączenia od udziały w sprawie instytutu naukowo badawczego?

Należy wskazać, że strona może żądać wyłączenia biegłego z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego, z tym że przepis ten nie ma zastosowania w stosunku do instytutu naukowego. Jeżeli instytut występuje jako jednostka naukowa (naukowo-badawcza), wniosek o jego wyłączenie nie będzie skuteczny, chyba że pracownicy instytutu opracowujący opinię pozostawali ze stroną w stosunkach stanowiących podstawę wyłączenia. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2001 r. sygn. akt I ACa 19/01).

W jakim terminie można żądać wyłączenia biegłego?

Zgodnie z art. 281 kodeksu postępowania cywilnego, strona może żądać wyłączenia biegłego aż do ukończenia przez niego czynności biegłego. W przypadku, gdy strona zgłasza wniosek o wyłączenie biegłego po rozpoczęciu przez niego czynności, obowiązana jest uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana.

Podstawa prawna:
art. 48, 281 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 nr 43 poz. 296)