Spis treści
Etat a zapisy umowy
Kodeks pracy wyraźnie reguluje czas pracy, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji swojego pracodawcy. Z reguły jest to 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu. Z drugiej strony ustawodawca przewidział, że dokładny czas pracy reguluje konkretna umowa o pracę, z tym że jej zapisy nie mogą być sprzeczne z prawem pracy.
W polskim systemie prawnym wprowadzono także możliwość ustalania indywidualnego rozkładu czasu pracy. Zgodnie z art. 142 KP, na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład jego czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty. Dla przypomnienia polski Kodeks pracy rozróżnia aż 10 różnych systemów czasu pracy, są nimi:
- podstawowy system czasu pracy;
- równoważny system czasu pracy,
- czas pracy przy dozorze urządzeń lub przy częściowym pozostawaniu w pogotowiu do pracy,
- czas pracy przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
- system pracy w ruchu ciągłym,
- przerywany system czasu pracy,
- zadaniowy system czasu pracy,
- system pracy „weekendowej”,
- system „skróconego tygodnia pracy”,
- skrócony czas pracy.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Wniosek o indywidualny rozkład pracy
przejdź do formularza »
Indywidualne godziny pracy
Organizacja czasu pracy nie należy do istotnych elementów stosunku pracy, które muszą zostać ustalone w umowie o pracę. Przepisy Kodeksu pracy zobowiązują jedynie do ustalenia w umowie wymiaru czasu pracy. Nie ma jednak przeszkód, aby w umowie o pracę (albo w drodze odrębnego porozumienia między pracodawcą i pracownikiem) ustalić organizację pracy (system lub rozkład czasu pracy). Postanowienie takie może mieć charakter istotnego elementu indywidualnego stosunku pracy, a w konsekwencji jego zmiana będzie wymagała porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego.
Skupiając się zatem na kwestii indywidualnego rozkładu czasu pracy, należy zauważyć, iż nie ma przeszkód, aby to w samej w umowie o pracę (albo w drodze odrębnego porozumienia między pracodawcą i pracownikiem) ustalić organizację pracy (system lub rozkład czasu pracy). Postanowienie takie może mieć charakter istotnego elementu indywidualnego stosunku pracy, a w konsekwencji jego zmiana będzie wymagała porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego (por. wyrok SN z 17.07.2009 r. sygn. akt I BP 6/09). Przepis art. 142 KP nie wymaga, aby przewidziane w jego dyspozycji przedłużenie czasu pracy mogło nastąpić tylko wyjątkowo. Zawarte w powyższej dyspozycji określenie, że dłuższy czas pracy może być wprowadzony "w poszczególnych dniach i tygodniach", wskazuje, że taki system pracy może być stosowany stale w przedsiębiorstwie.
Jak podkreśla K. Jaśkowski „Indywidualny rozkład czasu pracy może polegać jedynie na zmianie godzin rozpoczynania i kończenia pracy, względnie także na wprowadzeniu przerwy w pracy w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut. Ustawodawca uznał bowiem, że bezpłatna przerwa w tym wymiarze nie narusza interesów pracownika. Dłuższa przerwa może natomiast być uznana za przerywany czas pracy (art. 139 KP), w którym czas przerwy jest odpłatny, chyba że została ona wprowadzona wyłącznie w interesie pracownika”.
Warto pamiętać także o regulacji art. 144 KP, który stanowi, że na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany także taki system czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta. W tym systemie jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Jednocześnie na pisemny wniosek pracownika może być do niego stosowany system skróconego tygodnia pracy. W tym systemie jest dopuszczalne wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Podstawa prawna:
[art. 142, art. 144 k.p. (Dz.U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 j.t.)]
