Pacjent ma prawo oczekiwać, że lekarz, do którego zgłasza się z problemami zdrowotnymi, postawi odpowiednią diagnozę, skieruje na właściwe badania lub wdroży skuteczne leczenie. Relacja między pacjentem a lekarzem powinna opierać się na wzajemnym zaufaniu. Niestety, zdarza się, że wskutek nieumyślnego działania, zaniedbania, czy zaniechania lekarza lub innej osoby z personelu medycznego, wykraczającego poza aktualne zasady wiedzy medycznej, pacjent doznaje szkody na osobie. Możemy mieć wówczas do czynienia z błędem medycznym, rodzącym odpowiedzialność cywilną podmiotu zobowiązanego.
W przypadku, gdy leczenie odbywało się w szpitalu, w którym doszło do popełnienia błędu medycznego, z reguły odpowiedzialność odszkodowawczą ponosić będzie dana placówka, a nie konkretna osoba. Z tego powodu każdy podmiot leczniczy musi posiadać obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania ich udzielania.
Pamiętaj: Pacjent poszkodowany wskutek błędu medycznego może żądać: zwrotu wszelkich wynikłych z tego powodu kosztów, renty, zadośćuczynienia za krzywdę.
Poszkodowani wskutek śmierci osoby bliskiej mogą żądać: zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu, renty alimentacyjnej, stosownego odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej, zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Podstawa prawna: Art. 444–446 kodeksu cywilnego
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa cywilnego, czas na zgłoszenie stosownych roszczeń pacjenta jest ograniczony. Co do zasady, termin ten wynosi trzy lata, po upływie których roszczenia się przedawniają. Bieg terminu rozpoczyna się w dniu, w którym poszkodowany pacjent dowiedział się o wyrządzonej mu szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Oba wskazane warunki muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że jeśli pacjent wie o szkodzie, ale dopiero później dowiaduje się, kto mu ją wyrządził, termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg od daty późniejszej. Ciężar udowodnienia daty spoczywa jednak na pacjencie. Jeśli pacjent nie dochowa powyższego terminu i spóźni się ze zgłoszeniem roszczeń, zobowiązany podmiot może podnieść zarzut przedawnienia. Skutkiem będzie odmowa spełnienia roszczeń przez odpowiedzialnego za szkodę lub oddalenie powództwa przez sąd.
Pamiętaj: W razie wyrządzenia szkody na osobie przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Podstawa prawna: Art. 4421 § 3 kodeksu cywilnego
W obecnym stanie prawnym roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Jeżeli natomiast szkoda wynikła z przestępstwa, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się dopiero po 20 latach od dnia jego popełnienia.
Istotnym odstępstwem od ogólnych reguł, wyrażonych w art. 4421 § 1 k.c., jest kwestia przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody na osobie. W takim stanie rzeczy przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia (tym samym w omawianym zakresie zniesiony został warunek, że roszczenie musi zmieścić się w 10-letnich ramach czasowych liczonych od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę). Ponadto ochroną objęto również roszczenia małoletnich, którzy mogą zgłosić swoją szkodę w ciągu dwóch lat od uzyskania pełnoletności.
Jak zatem zachować się, aby podmiot odpowiedzialny za szkodę pacjenta nie mógł zasłonić się zarzutem przedawnienia? Trzeba przerwać bieg terminu przedawnienia. Po każdym przerwaniu przedawnienia, biegnie ono na nowo.
Pamiętaj: Bieg przedawnienia przerywa:
1) każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
2) uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
3) wszczęcie mediacji.
Podstawa prawna: Art. 123 § 1 kodeksu cywilnego
Jak wynika z brzmienia przepisu, zgłoszenie roszczeń odszkodowawczych szpitalowi nie spowoduje przerwania biegu przedawnienia wobec tego podmiotu. Dopiero wniesienie powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym spowoduje, że przedawnienie zostanie przerwane.
Decydując się na drogę sądową, trzeba też mieć świadomość związanych z nią kosztów. Niejednokrotnie lepszym sposobem na zabezpieczenie roszczeń przed przedawnieniem, może być wniesienie do sądu wniosku o zawezwanie danego podmiotu leczniczego do próby ugodowej. Uznaje się bowiem, że jest to czynność przed sądem, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, a więc przerywa bieg przedawnienia roszczeń podniesionych we wniosku. Ponadto rozwiązanie to nie stanowi obciążenia finansowego dla wnioskodawcy. Opłata sądowa od tej czynności jest symboliczna i wynosi 40 zł. Co więcej, negocjacje ugodowe z reguły ograniczają się do jednego posiedzenia sądu, na które obowiązkowo musi stawić się wnioskodawca. Należy jednak zachować czujność, gdyż kolejny wniosek o zawezwanie przeciwnika do próby ugodowej, w sprawie raz już przedstawionych roszczeń, nie przerywa ponownie biegu przedawnienia.
Częstą praktyką w przypadku ubezpieczeń OC jest kierowanie roszczeń odszkodowawczych bezpośrednio do ubezpieczyciela sprawcy. Pacjenci mogą zwrócić się do podmiotu leczniczego o wskazanie numeru polisy i towarzystwa ubezpieczeń, u którego została wykupiona ochrona na okres, w którym doszło do zdarzenia. Podmiot leczniczy ma obowiązek udzielenia im takiej informacji.
Pamiętaj: Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
Podstawa prawna: Art. 819 § 4 kodeksu cywilnego
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pacjenci kierowali zgłoszenie swojej szkody i określone z tego tytułu żądania niezależnie, zarówno do odpowiedzialnej placówki służby zdrowia lub prowadzącego indywidualną praktykę lekarza, jak do firmy ubezpieczeniowej. Terminy przedawnienia wobec obu stron są od siebie niezależne. Warto zapewnić sobie komfort, w którym wykluczymy ryzyko przedawnienia roszczeń, i wobec towarzystwa ubezpieczeniowego, i konkretnego podmiotu leczniczego.
Może się zdarzyć, że suma gwarancyjna polisy ubezpieczeniowej zostanie wyczerpana i z tego powodu ubezpieczyciel nie będzie mógł wypłacić poszkodowanemu świadczenia odszkodowawczego. Pacjentowi pozostanie wówczas możliwość dochodzenia swoich roszczeń od placówki medycznej, pod warunkiem, że w ciągu trzech lat od powzięcia wiadomości o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia, podjął odpowiednie kroki skutkujące przerwaniem biegu terminu przedawnienia.
