Spis treści
Definicja oraz krąg podmiotów zobowiązanych
Zgodnie z przepisem art. 761 § 1 k.p.c. organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania złożenia wyjaśnień oraz zasięgać od organów administracji publicznej, organów wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej, organów podatkowych, organów rentowych, banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, przedsiębiorstw maklerskich, organów spółdzielni mieszkaniowych, zarządów wspólnot mieszkaniowych oraz innych podmiotów zarządzających mieszkaniami i lokalami użytkowymi, jak również innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji. Krąg podmiotów zobowiązanych do udzielenia właściwych informacji jest więc bardzo szeroki. Ustawodawca niewątpliwie miał na względzie dobro postępowania egzekucyjnego, biorącego za najwyższy cel zaspokojenie roszczeń wierzyciela.
Użyte przez ustawodawcę w przepisie art. 761 k.p.c. sformułowanie o "informacji niezbędnej do prowadzenia egzekucji" należy rozumieć w ten sposób, że komornikowi przysługuje prawo żądania udzielenia mu informacji, która potrzebna jest do prawidłowego przeprowadzenia egzekucji. Do zakresu takich informacji, według judykatury, należy ustalenie, kto jest właścicielem zajętej rzeczy (dłużnik czy też osoba trzecia), względnie, czy danej osobie przysługuje w stosunku do zajętej rzeczy inne uprawnienie, pozwalające na zgłoszenie żądania zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt: IV CSK 6/06).
Możliwość uchylenia się od udzielenia informacji
Od wykonania wyżej wskazanego żądania komornika można uchylić się w takim zakresie, w jakim, według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, można odmówić przedstawienia dokumentu lub złożenia zeznań w charakterze świadka albo odpowiedzi na zadane pytanie (por. art. 761 § 2 k.p.c.).
Nieuzasadniona odmowa udzielenia informacji
Według przepisu art. 762 § 1 k.p.c. za nieuzasadnioną odmowę udzielenia organowi egzekucyjnemu wyjaśnień lub informacji przewidzianych w art. 761 k.p.c. (zobacz wyżej) albo za udzielanie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych osoba odpowiedzialna może być, na wniosek wierzyciela lub z urzędu, ukarana przez organ egzekucyjny grzywną do dwóch tysięcy złotych. Grzywną taką może być również ukarany dłużnik, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swojego pobytu. Warto w tym miejscu nadmienić, że ustawa nakłada na dłużnika szczególny obowiązek w tej mierze. Zgodnie z art. 761 § 3 k.p.c. dłużnik, który został zawiadomiony o wszczęciu egzekucji, obowiązany jest do powiadomienia w terminie 7 dni organu egzekucyjnego o każdej zmianie miejsca swego pobytu, trwającej dłużej niż jeden miesiąc. O obowiązku tym oraz o skutkach jego zaniedbania poucza się dłużnika przy zawiadomieniu go o wszczęciu egzekucji.
Jeżeli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji skierowane było do osoby prawnej lub innej organizacji, ukaraniu grzywną podlega jej pracownik odpowiedzialny za udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, ukaraniu podlega jej kierownik. Przed wydaniem postanowienia organ egzekucyjny wysłucha kierownika (art. 762 § 2 k.p.c.). Wypis postanowienia o ukaraniu grzywną organ egzekucyjny doręcza osobie ukaranej, stronom oraz prokuratorowi (art. 762 § 3 k.p.c.). W myśl postanowień kodeksu ukaranie przez organ egzekucyjny grzywną nie zwalnia osób ukaranych od odpowiedzialności karnej za niedopełnienie lub przekroczenie obowiązków służbowych (por. art. 762 § 5 k.p.c.).
Podstawa prawna
Art. 758, art. 761, art. 762, art. 765 § 1, art. 7971, art. 801 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt: IV CSK 6/06 (tekst orzeczenia dostępny jest w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego pod adresem http://www.sn.pl).
