Rozdzielność majątkowa czy rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków? Praktyczny poradnik

Małżeńska umowa majątkowa

Umowne ustroje majątkowe powstają z mocy umowy zawartej przez małżonków. Jak wynika z art. 47 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

Istota rozdzielności majątkowej

W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Ponadto każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Tym samym w ustroju rozdzielności majątkowej występują jedynie majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża.

Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Umowa małżeńska o ustanowieniu rozdzielności i podział majątku wspólnego przejdź do formularza »

Dla kogo korzystne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej?

Nie dla każdego ustrój ten będzie korzystny, z uwagi na niewystępowanie majątku wspólnego. Ustrój rozdzielności majątkowej może być „krzywdzący” np. dla żony, która nie pracuje zawodowo, gdyż zajmuje się domem i dziećmi. W takim wypadku jednak należy pamiętać, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Natomiast intercyzę kreującą rozdzielność majątkową – jak wskazuje praktyka – chętnie zawierają małżonkowie, z których jedno bądź oboje są przedsiębiorcami i prowadzą działalność gospodarczą.

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków

Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków także stanowi umowny ustrój majątkowy kreowany w drodze intercyzy. Również i w tym przypadku każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Również i każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków odróżnia jednak od rozdzielności majątkowej to, że po jej ustaniu następuje wyrównanie dorobków. Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, przy obliczaniu dorobków pomija się:

• przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty nabyte w zamian za nie.

Przy obliczaniu dorobków dolicza się natomiast wartość:

• darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób;
• usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka;
• nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.

Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.

Dla kogo korzystne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków?

Ustrój ten jest niewątpliwie bardziej korzystny aniżeli rozdzielność majątkowa w przypadku gdy jeden z małżonków nie pracuje zawodowo, tylko zajmuje się w domem. W praktyce jest to najczęściej żona. Ustrój ten także z powodzeniem sprawdza się, gdy jeden z małżonków jest przedsiębiorcą.

Wyrównanie dorobków

Jak wyżej wspomniano, po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków. W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, rozstrzyga sąd.

Wyrównanie dorobków a śmierć małżonka

W razie śmierci jednego z małżonków, wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małżonkiem pozostałym przy życiu. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z żądaniem zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.

Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Umowa małżeńska o ustanowieniu rozdzielności i podział majątku wspólnego
przejdź do formularza »

Podstawa prawna:
Art. 33, art. 51, art. 51¹, art. 51², art. 51³, art. 51⁴, art. 51⁵ ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny I opiekuńczy (Dz.U.2015.583)