Spis treści
Dla kogo zachowek?
W myśl art. 991 kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek). W sytuacji, gdy uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Przedawnienie zachowku
Roszczenie o zachowek jest to roszczenie majątkowe, zatem podlega przedawnieniu. Roszczenia osób uprawnionych z tytułu zachowku, jak również roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. Istotny zatem z punktu widzenia liczenia terminu przedawnienia zachowku jest moment, w którym testament zostaje ogłoszony. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, osoba, u której znajduje się testament, jest zobowiązana do tego, aby złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza. Tutaj należy wskazać, że każdy, kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Warto również wiedzieć, że sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę. Sąd albo notariusz otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy.
Ogłoszenie testamentu, a przedawnienie roszczenia o zachowek
Ogłoszenie testamentu ma na celu ujawnienie treści testamentu, po to, aby zainteresowane tym osoby oraz organy mogły w sposób oficjalny dowiedzieć się o powołaniu do spadku itd. Pamiętaj jednak, że w myśl art. 649 § 2 kodeksu postępowania cywilnego, o terminie otwarcia i ogłoszenia nie zawiadamia się osób zainteresowanych, co nie oznacza, że nie mogą one być obecne przy tej czynności. Wspomniałam o tym dlatego, że trzeba mieć na uwadze to, że może dojść do sytuacji, w której osoba, której przysługuje roszczenie o zachowek, nie znając treści testamentu, nie będzie tego świadoma i wbrew woli tej osoby nastąpi przedawnienie roszczenia o zachowek. Niestety, ciężko jest skutecznie zakwestionować taką okoliczność. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1972 r. (sygn. akt III CZP 102/71), termin przedawnienia przewidziany w art. 1007 § 1 k.c. (5 lat od ogłoszenia testamentu) – nie biegnie dopóty, dopóki uprawniony do zachowku jest uważany z mocy prawomocnego postanowienia sądu za spadkobiercę testamentowego. Natomiast roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Podstawa prawna:
– art. 117, 1007 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93)
