Omawiane zmiany opisane zostały łącznie w ośmiu rozporządzeniach, lecz najważniejszym w tym obszarze jest rozporządzenie w sprawie organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Od jego analizy zależy rozpocząć w szkole organizowanie, a następnie udzielanie wsparcia uczniom. Rozporządzenie szczegółowo, krok po kroku, opisuje sposób realizacji tych zadań.
Aby pomoc psychologiczno-pedagogiczna była skuteczna, należy najpierw właściwie rozpoznać potrzeby ucznia, a następnie jak najlepiej je zaspokoić, określając dla niego takie formy wsparcia, które rzeczywiście przyniosą zamierzone efekty. Te potrzeby wynikać będą w szczególności z przedstawionego w rozporządzeniu katalogu, w którym wymienia się specjalne potrzeby edukacyjne wynikające z:
1) z niepełnosprawności
2) z niedostosowania społecznego
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym
4) ze szczególnych uzdolnień
5) ze specyficznych trudności w uczeniu się
6) z zaburzeń komunikacji językowej
7) z choroby przewlekłej
8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych
9) z niepowodzeń edukacyjnych
10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia ijego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi
11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lubze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.
Powyższy katalog nie jest katalogiem zamkniętym – nie sposób wskazać wszystkie specjalne potrzeby ucznia, bowiem taka identyfikacja najlepiej zrobiona jest właśnie w przedszkolu, szkole czy placówce.
Osobami uprawnionymi do korzystania z pomocy są wszyscy uczniowie, którzy wymagają wsparcia ze względu na rozpoznane indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne. Uczeń powinien mieć zapewnioną pomoc psychologiczno-pedagogiczną zgodną także z jego możliwościami psychofizycznymi, rozpoznanymi przez nauczyciela lub specjalistę, prowadzącego z nim zajęcia. Rozpoznanie indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia może dotyczyć zarówno trudności w uczeniu się, jak i szczególnych uzdolnień.
Potrzeby uczniów są najczęściej identyfikowane przez nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów podczas pracy z uczniem, w szczególności podczas prowadzenia zajęć. Jednakże nie zwalnia to przedszkola, szkoły i placówki z obowiązku obserwacji ucznia pod kątem innych indywidualnych potrzeb, które mogą pojawić się u niego w związku ze specyfiką konkretnego środowiska.
Zmieniające się warunki społeczno-ekonomiczne wymagają uwzględniania nowego rodzaju potrzeby, będącej podstawą objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną – trudności adaptacyjne ucznia związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym z wcześniejszym kształceniem za granicą.
W rozporządzeniach uwypukla się zespołową formułę pracy nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, prowadzących zajęcia z danym uczniem. Przepisy dotyczące zespołu nawiązują do wypracowanych dotychczas w przedszkolach, szkołach i placówkach dobrych praktyk pracy z uczniem wymagającym pomocy. Zespół nauczycieli już obecnie umocowany jest w przepisach rozporządzenia dotyczącego organizacji kształcenia w szkołach specjalnych oraz ośrodkach.
Zadaniem zespołu jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Nauczyciele, wychowawcy grupy wychowawczej i specjaliści tworzący zespół, dokonują analizy poziomu wiadomości, umiejętności i funkcjonowania danego ucznia oraz określenia trudności, na jakie napotykają w pracy z nim. Następnie planują indywidualną ścieżkę edukacyjną bądź edukacyjno-terapeutyczną danego ucznia, uwzględniając przy tym potrzeby zdiagnozowane zarówno w przedszkolu, szkole i placówce, jak i wynikające z orzeczenia lub opinii wydanej przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
Pracę zespołu lub kilku zespołów koordynuje osoba wskazane przez dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki. Spotkania zespołu odbywają się w związku z wykonywaniem przez zespół poszczególnych, określonych w rozporządzeniu, zadań, tj. na etapie określania przez zespół zaleceń dotyczących form, sposobów i okresu udzielania uczniom pomocy, w celu opracowania dla uczniów planów działań wspierających i indywidualnych programów edukacyjno – terapeutycznych oraz dla dokonania oceny efektywności udzielonej uczniom pomocy. Dodatkowo zespół może się spotykać w miarę potrzeb. Przepisy rozporządzenia nie wskazują liczby spotkań w ciągu roku, praca zespołu może więc być tak zorganizowana, by spotkanie dotyczące oceny efektywności podejmowanych działań było jednocześnie planowaniem pomocy dla ucznia na kolejny okres.
Współdziałanie wszystkich nauczycieli prowadzących zajęcia z danym uczniem pozwoli na opracowanie, przyjęcie i realizację spójnego i konsekwentnego planu oddziaływań edukacyjnych lub terapeutycznych. Taka forma współpracy umożliwi także ustalenie działań o znaczeniu priorytetowym wobec danego ucznia.
