Zaproponowana przez Rząd nowelizacja stanowi element działań podejmowanych w celu reformy wymiaru sprawiedliwości w kierunku bardziej elastycznego ukształtowania struktury organizacyjnej sądów rejonowych i okręgowych, racjonalnego wykorzystania kadry orzeczniczej i środków finansowych wydatkowanych na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a także istotnej modyfikacji zasad sprawowania nadzoru nad działalnością administracyjną sądów powszechnych, jak również usprawnienia zarządzania sądami. Przedmiotem nowelizacji są ponadto niektóre przepisy regulujące status sędziego, w tym sędziego w stanie spoczynku
Menadżer sądowy
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ustawy na dyrektorach sądów spoczywać będzie odpowiedzialność za zapewnienie i sprawne funkcjonowanie infrastruktury sądu oraz efektywne zarządzanie zasobami personelu pomocniczego, a więc odpowiedzialność za zapewnienie sędziom warunków umożliwiających sprawne wykonywanie przez nich pracy.
Prezes sądu pozostanie zwierzchnikiem kadry należącej do szeroko pojętego pionu orzeczniczego, a zwierzchnikiem służbowym pozostałych pracowników sądu będzie dyrektor sądu. W wyłącznej kompetencji prezesa sądu pozostanie kierowanie działalnością administracyjną sądu, bezpośrednio związaną z wykonywaniem podstawowych zadań sądu, a więc tych z zakresu sprawowania wymiaru sprawiedliwości i wykonywania innych powierzonych sądom zadań z zakresu ochrony prawnej. W zakresie sposobu realizacji swoich zadań dyrektorowi sądu pozostawia się autonomię, przy czym prezes sądu określony został jako zwierzchnik dyrektora sądu i to on będzie określał potrzeby sądu, jakie jego zdaniem konieczne są dla zapewnienia warunków prawidłowego funkcjonowania i sprawnego wykonywania przez sąd jego podstawowych zadań oraz przekazywał taką informację dyrektorowi sądu. Dyrektor sądu będzie też zobligowany uzgodnić z prezesem sądu rozmieszczenie stanowisk pomocniczych w wydziałach sądu – przy czym decydujące zdanie pozostawia się w tym zakresie prezesowi sądu.
System oceny pracy sędziego
Podniesieniu jakości działalności sądów służyć ma także wprowadzenie systemu oceny pracy sędziego. Zaproponowany w nowych przepisach system ma na celu powiązanie procedury oceniania pracy sędziów z osiąganiem przez sąd oczekiwanego poziomu jakości wykonywanych zadań, przede wszystkim w zakresie przebiegu postępowań. Przede wszystkim będzie on służyć określeniu standardów należytego wypełniania przez sędziów ich powinności, inspirowaniu i motywowaniu sędziów w kierunku doskonalenia zawodowego. Niezależnie od tych celów, system ocen pracy stanowić będzie podstawę analizy potrzeb szkoleniowych oraz efektów odbywanych szkoleń.
Kryteria oceny mają mobilizować sędziów do sprawnego i efektywnego podejmowania czynności i kierowania postępowaniem przy rozpoznawaniu spraw lub wykonywaniu powierzonych zadań, poszanowania praw stron i uczestników postępowań, jasnego i kompletnego sposobu formułowania orzeczeń i uzasadnień orzeczeń, doskonalenia metodyki pracy, a także prezentowania wysokiej kultury osobistej i sposobu bycia, z którego emanuje profesjonalizm, uczciwość i godność. Analizie będzie również podlegał proces podnoszenia kwalifikacji. Oceny pracy sędziego, jej wyniki, stanowić będą podstawę do opracowania indywidualnego planu rozwoju zawodowego sędziego, który ma być sporządzany, z udziałem sędziego, na okres nie krótszy niż cztery lata.
Zasady sprawowania nadzoru nad działalnością administracyjną sądów
Nowelizacja dotychczasowych zasad sprawowania przez Ministra Sprawiedliwości nadzoru nad działalnością administracyjną sądów ograniczyła nadzór Ministra Sprawiedliwości w zakresie „toku i sprawności postępowania”. Wprowadzono dwa nowe organy samorządu sędziowskiego: zgromadzenie ogólne sędziów apelacji oraz zebranie sędziów danego sądu, zwiększenie udziału sędziów sądów rejonowych w zgromadzeniach ogólnych sędziów okręgu – do połowy liczby jego członków.
Ustawa wejdzie w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem :
- regulacji dotyczących m.in. stroju urzędowego, czasu pracy referendarzy sądowych, możliwości powrotu sędziego przeniesionego w stan spoczynku, reguł dotyczących wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, gratyfikacji jubileuszowej i odprawy pośmiertnej, czy też odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne po zrzeczeniu się urzędu, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia;
- regulacji dotyczących dyrektora sądu, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.
