Zasiłek dla opiekuna
W myśl art. 3 ust. 1 tejże ustawy w przypadku, gdy o zasiłek dla opiekuna ubiegają się rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403, 1623 i 1650), świadczenie to przysługuje odpowiednio:
- rolnikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego;
- małżonkom rolników lub domownikom w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym.
Nadto, art. 3 ust. 2 stanowi, że zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zaprzestanie wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym potwierdza się stosownym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Ustalanie prawa do zasiłku dla opiekuna
Przy ustalaniu prawa do zasiłku dla opiekuna, w przypadku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego/wykonywania w nim pracy przez rolnika, małżonka rolnika lub domownika – tego rodzaju oświadczenie może dotyczyć zarówno okresu od dnia wejścia w życie ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, jak i okresu od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ww. ustawy, za które dana osoba ubiega się o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna.
Z uwagi na powyższe, fakt zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zaprzestania wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, rolnik, małżonek rolnika lub domownik rolnika, potwierdza tym oświadczeniem składanym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Równocześnie należy wskazać, że w przedmiotowej ustawie, jak również w ustawie o świadczeniach rodzinnych, nie wprowadzono definicji zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego ani definicji zaprzestania wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, ani nie odesłano w tym zakresie do innych aktów prawnych. W związku z tym, ocenę, czy dany rolnik, małżonek rolnika, domownik, zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego/wykonywania w nim pracy, czy też nie, ustawodawca pozostawił rolnikowi, małżonkowi rolnika, domownikowi. Regulacje ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów oraz przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie przewidują innej drogi dowodowej na ustalenie tej okoliczności, niż opisane wyżej oświadczenie.
Specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie pielęgnacyjne
Podobne regulacje zawarte są w obowiązującym od dnia 15 maja 2014 r. art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych, dotyczącym przyznawania rolnikom, małżonkom rolników i domownikom rolników specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego. Zarówno specjalny zasiłek opiekuńczy, jak i świadczenie pielęgnacyjne są to świadczenia przyznawane w związku z zakończeniem aktywności zawodowej spowodowanym koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Aby rolnik, małżonek rolnika, domownik, mógł ubiegać się o specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne – musi zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego/wykonywania w nim pracy – co potwierdza stosownym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Zasiłek dla opiekuna, a składki do ZUS
Co więcej, za osoby otrzymujące zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne, co do zasady opłacane są z budżetu państwa składki do ZUS-u na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Odnosi się to także rolników, małżonków rolników i domowników jeśli otrzymują ww. świadczenia. Jednakże – co ważne – składki te nie są opłacane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jeśli osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów. W związku z tym, w sytuacji, gdy rolnik, małżonek rolnika, domownik, otrzymujący któreś z wymienionych świadczeń świadczeń w związku z zaprzestaniem prowadzenia gospodarstwa rolnego/wykonywania w nim pracy, podlega jednocześnie obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS, to do ubezpieczenia do ZUS-u nie zostanie zgłoszony. Jeśli natomiast obowiązkowemu ubezpieczeniu w KRUS nie będzie podlegał, to zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą za niego opłacane ze środków budżetu państwa do ZUS-u. Co do zasady, osoby otrzymujące zasiłek dla opiekuna, specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenia pielęgnacyjne, a więc także rolnicy, małżonkowie, rolników, domownicy – mają także opłacane z budżetu państwa składki na ubezpieczenie zdrowotne, chyba, że są już ubezpieczone zdrowotnie z innego tytułu.
Podstawa prawna:
ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2014 r., poz. 567)
