Zgodnie z projektem założeń, w projekcie ustawy zostanie określony status biegłych sądowych, w którym przewidziano przyznanie ochrony prawnej, jaka przysługuje funkcjonariuszom publicznym. Ochrona ta będzie przysługiwała biegłemu tylko przy wykonywaniu czynności związanych z wydaniem opinii i będzie obejmowała działania związane z realizacją zlecenia organu procesowego. Przyjęty projekt założeń zakłada również przyznanie prawa posługiwania się tytułem „biegłego sądowego” wyłącznie osobom wpisanym na listę biegłych sądowych. Posługiwanie się nim będzie dopuszczalne tylko przy wykonywaniu czynności na zlecenie uprawnionego podmiotu oraz w związku z podawaniem informacji o jego posiadaniu do informacji publicznej np. na stronach internetowych.
Kto będzie mógł zostać biegłym?
W projekcie ustawy określone zostaną warunki, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o status biegłego. Zgodnie z przyjętym projektem założeń, biegłym będzie mogła zostać osoba:
• posiadająca obywatelstwo polskie lub jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej,
• posiada znajomość języka polskiego w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji biegłego,
• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
• posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne (łącznie),
• posiada trzyletnie doświadczenie w dziedzinie, w jakiej ma zostać ustanowiona biegłym oraz brak orzeczonego zakazu wykonywania zawodu w tej dziedzinie,
• niekarana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, dająca rękojmię należytego wykonywania funkcji biegłego.
Biegłych sądowych będzie ustanawiał prezes sądu okręgowego na pięcioletnią kadencję. Ma być prowadzona elektroniczna lista biegłych. Kandydaci na biegłych będą musieli wykazać się niekwestionowanymi kwalifikacjami, potwierdzonymi opiniami właściwych organów samorządu zawodowego czy stowarzyszeń zrzeszających osoby wykonujące określony zawód. Będzie to gwarantować należyte wykonywanie czynności biegłego. Następnie opinie te będą przedstawiane prezesowi sądu okręgowego. Dodatkowo, prezes sądu będzie mógł powołać komisję opiniującą przygotowanie zawodowe kandydata na biegłego. Przed objęciem funkcji, biegły musi złożyć przyrzeczenie.
W założeniach projektu, przewidziano również wprowadzenie możliwości wydawania opinii przez tzw. biegłych ad hoc, czyli przez osoby posiadające wiedzę specjalistyczną, ale nie będące biegłymi sądowymi wpisanymi na listy prowadzone przez prezesów sądów okręgowych. W ustawie zostaną określone przypadki, gdy powoływanie tego typu biegłych będzie dopuszczone.
W projekcie ustawy wprowadzone mają zostać dwie kategorie podmiotów, innych niż osoby fizyczne, które będą mogły wydawać opinie na potrzeby wymiaru sprawiedliwości. Pierwsza z nich to np. zakłady medycyny sądowej uczelni medycznych, policyjne laboratoria kryminalistyczne, instytuty badawcze, rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne. Podmioty te będą uprawnione do wydawania ekspertyz bez konieczności ubiegania się o wpis na listę. Do drugiej kategorii zaliczają się jednostki organizacyjne o dowolnej formie prawnej. Instytucje te, aby mogły występować w roli biegłych, będą musiały zostać wpisane na listę po spełnieniu określonych kryteriów, np. warunków organizacyjno-technicznych niezbędnych do przygotowania rzetelnej ekspertyzy.
