Rehabilitacja lecznicza
W ramach prewencji rentowej prowadzona jest rehabilitacja lecznicza. Rehabilitacją tą objęte są osoby, które z powodu choroby zagrożone są całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy ale równocześnie rokują odzyskanie tej zdolności po przeprowadzeniu rehabilitacji. Rehabilitacja lecznicza jest skierowana do osób czasowo niezdolnych, pobierających zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne a także osób pobierających rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy. Z tej formy nie mogą więc skorzystać emeryci ani osoby mające stałą rentę.
ZUS nie posiada własnych ośrodków rehabilitacyjnych i prowadzi rehabilitację leczniczą na podstawie umów zawieranych z krajowymi ośrodkami rehabilitacyjnymi spełniającymi określone przez Zakład wymagania prawne, lokalowe, kadrowe i medyczne. Ośrodki te wybierane są w drodze konkursu ofert, ogłaszanego przez ZUS. Warto wiedzieć, że Zakład posiada umowy z ponad 100 sanatoriami i są to bardzo atrakcyjne uzdrowiska takie jak Kołobrzeg, Kamień Pomorski, Sopot. Augustów, Busko Zdrój, Polanica, Lądek, Muszyna i wiele innych. Rehabilitacja lecznicza prowadzona jest w systemie stacjonarnym i ambulatoryjnym. I tak ZUS kieruje na rehabilitację leczniczą w następujących grupach schorzeń:
1) w systemie stacjonarnym
– w schorzeniach narządu ruchu, w tym w ramach programu pilotażowego we wczesnych stanach pourazowych (np. złamanie reki, czy nogi, urazy kręgosłupa),
– w schorzeniach układu krążenia (np. choroba wieńcowa czy przebyty zawał),
– w schorzeniach układu oddechowego (np. astma),
– w schorzeniach psychosomatycznych (np. wrzody żołądka czy nerwica),
– w schorzeniach onkologicznych po operacjach gruczołu piersiowego,
2) w systemie ambulatoryjnym
– w schorzeniach narządu ruchu,
– w schorzeniach układu krążenia, w tym monitorowanego telemedycznie.
Skierowanie na rehabilitację leczniczą
Należy pamiętać, że podstawą skierowania ubezpieczonego lub rencisty do ośrodka rehabilitacyjnego jest orzeczenie o potrzebie rehabilitacji leczniczej wydane przez lekarza orzecznika ZUS. Orzeczenie o potrzebie rehabilitacji leczniczej lekarz orzecznik ZUS może wydać na wniosek lekarza prowadzącego leczenie albo podczas kontroli zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy, przy ustalaniu uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego czy podczas orzekania o niezdolności do pracy dla celów rentowych. Wniosek o przeprowadzenie rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej może wystawić każdy lekarz prowadzący leczenie a osoba, której ten wniosek dotyczy, składa go w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Wniosek ten może być sporządzony na dowolnym formularzu i powinien zawierać: imię i nazwisko chorego, nr PESEL, adres zamieszkania i numer telefonu, rozpoznanie medyczne w języku polskim oraz opinię, czy istnieje pozytywne rokowanie odzyskania zdolności do pracy po przeprowadzeniu rehabilitacji. Przy podjęciu decyzji lekarz ZUS bierze pod uwagę stan zdrowia, wiek, płeć, zawód, charakter wykonywanej pracy, stopień przystosowania organizmu do funkcjonowania w pracy, bądź w domu oraz dotychczasowe leczenie. Jeżeli lekarz orzecznik wyda orzeczenie o potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej, osoba zainteresowana otrzymuje zawiadomienie o skierowaniu do ośrodka rehabilitacyjnego z datą i miejscem rehabilitacji. Warto wiedzieć, że na takie skierowanie czeka się krócej niż na skierowanie do sanatorium z NFZ – średnio jeden miesiąc, maksymalnie dwa.
Program rehabilitacji leczniczej
Rehabilitacja lecznicza odbywa się we wskazanych ośrodkach (sanatoriach pobytowych bądź stacjonarnych) i trwa przeciętnie 24 dni. Czas rehabilitacji może być przedłużony bądź skrócony przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego w sytuacji, gdy zachodzą pozytywne rokowania co do odzyskania zdolności do pracy przez daną osobę w przedłużonym czasie trwania rehabilitacji albo wcześniej nastąpiło przywrócenie zdolności do pracy osoby poddanej rehabilitacji leczniczej lub też zaistniały inne okoliczności leżące po stronie zainteresowanego. Co ważne, ZUS musi jednak wcześniej wyrazić zgodę na przedłużenie lub skrócenie okresu rehabilitacji. Kompleksowa rehabilitacja lecznicza obejmuje ustalony indywidualnie program ukierunkowany na leczenie schorzenia będącego przyczyną skierowania na rehabilitację oraz na schorzenia współistniejące i uwzględnia w szczególności:
– różne formy rehabilitacji fizycznej tj. kinezyterapię (czyli gimnastykę leczniczą) indywidualną i zbiorową, ćwiczenia w wodzie oraz zabiegi fizykoterapeutyczne z zakresu ciepłolecznictwa, krioterapii (czyli leczenia zimnem), hydroterapii (wodolecznictwa), leczenia polem elektromagnetycznym wielkiej i niskiej częstotliwości, leczenia ultradźwiękami, laseroterapii, masażu klasycznego i wibracyjnego,
– rehabilitację psychologiczną, w tym między innymi psychoedukację i treningi relaksacyjne,
– edukację zdrowotną ukierunkowaną na przekazanie informacji w zakresie nauki zasad prawidłowego żywienia, znajomości czynników ryzyka w chorobach cywilizacyjnych, podstawowej wiedzy o procesie chorobowym uwzględniającej profil schorzenia, znajomości czynników zagrożenia dla zdrowia w miejscu pracy, podstawowych informacji o prawach i obowiązkach pracodawcy oraz pracownika a także udzielania instruktażu odnośnie kontynuacji rehabilitacji w warunkach domowych po zakończeniu turnusu rehabilitacyjnego.
Z punktu widzenia ubezpieczonego bardzo istotne jest to, że ZUS pokrywa całkowity koszt rehabilitacji leczniczej, łącznie z kosztami zakwaterowania, wyżywienia oraz koszt przejazdu z miejsca zamieszkania do ośrodka rehabilitacyjnego i z powrotem, do wysokości kosztu przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej.
Zamawianie badań i analiz przyczyn niezdolności do pracy
Poza rehabilitacją leczniczą w ramach prewencji rentowej ZUS zamawia prace naukowo-badawcze oraz opracowania dotyczące przyczyn niezdolności do pracy oraz sposobów zapobiegania niezdolności do pracy. Prace te są zamawiane w drodze postępowań o zamówienia publiczne. Wnioski wynikające z zamówionych prac służą określeniu kierunków działań z zakresu prewencji rentowej, przygotowaniu programów prewencyjnych, w tym programów rehabilitacji leczniczej w wybranych profilach schorzeń oraz przygotowaniu materiałów szkoleniowych i informacyjnych z zakresu prewencji rentowej.
Inne działania prowadzone w ramach prewencji rentowej
ZUS dofinansowuje również konferencje naukowe związane z rehabilitacją i zapobieganiem niezdolności do pracy. Dofinansowanie obejmuje 10% przewidywanego kosztu organizacji konferencji jednak nie więcej niż 20.000,-zł. Ponadto zamawia także opracowanie, druk i dystrybucję materiałów informacyjnych (plakaty, broszury), mających na celu upowszechnianie wiedzy wśród ubezpieczonych o prowadzonej przez ZUS rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej. Od 2003 roku ZUS wydaje również kwartalnik "Prewencja i Rehabilitacja", w którym zamieszczane są prace z zakresu prewencji rentowej.
