Formy prowadzenia PPE
Pracownicze programy emerytalne mogą być prowadzone w jednej z następujących form:
– funduszu emerytalnego,
– umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego,
– umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
– zarządzania zagranicznego.
Tworzenie pracowniczego programu emerytalnego
Tworzenie PPE zaczyna zawarcie umowy zakładowej lub umowy międzyzakładowej. Umowa zakładowa jest zawierana przez pracodawcę z reprezentacją pracowników. Reprezentację pracowników tworzą wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u danego pracodawcy. W sytuacji, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, wówczas pracodawca zawiera umowę zakładową z reprezentacją pracowników wyłonioną w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Tak umowa określa w szczególności:
– formę programu wraz ze wskazaniem zarządzającego, który będzie gromadził środki i zarządzał nimi na podstawie umowy z pracodawcą lub na podstawie postanowień statutu funduszu emerytalnego.
– warunki i tryb przystępowania do programu i występowania z niego,
– proponowane warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi,
– warunki gromadzenia środków i zarządzania nimi jeżeli zakład ubezpieczeń lub towarzystwo funduszy inwestycyjnych jest jednocześnie pracodawcą tworzącym program i zarządzającym tym programem,
– przypadki i warunki wypowiedzenia umowy między pracodawcą a instytucją finansową albo warunki zbycia przez pracodawcę wszystkich posiadanych przez niego akcji towarzystwa emerytalnego oraz warunki likwidacji tego towarzystwa,
– warunki, terminy i sposób dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,
– termin wskazania przez uczestnika rachunku, na który zarządzający albo likwidator zarządzającego ma dokonać wypłaty transferowej w przypadku likwidacji programu,
– przypadki i warunki zmiany formy programu lub zarządzającego,
– wysokość składki podstawowej;
– minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej, jeżeli umowa zakładowa nie zakazuje deklarowania składki dodatkowej,
– sposób deklarowania składki dodatkowej przez uczestników oraz terminy naliczania i potrącania tych składek przez pracodawcę w celu przelewu na rachunek uczestnika,
– terminy naliczania oraz przelewu składki podstawowej na rachunek uczestnika,
– koszty i opłaty obciążające uczestnika i pracodawcę oraz warunki, o ile są przewidziane, na jakich mogą one zostać obniżone bez konieczności zmiany umowy zakładowej,
– warunki zmiany umowy zakładowej,
– warunki jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych oraz czasowego ograniczenia wysokości składek podstawowych przez pracodawcę,
– okres wypowiedzenia umowy zakładowej przez pracodawcę w przypadku podjęcia decyzji o likwidacji programu.
Z kolei umowa międzyzakładowa jest zawierana między reprezentacją pracodawców a międzyzakładową reprezentacją pracowników. Kolejnym krokiem jest zawarcie przez pracodawcę umowy z wybraną instytucją finansową dotyczącej gromadzenia środków i zarządzania nimi albo utworzenie towarzystwa emerytalnego i funduszu emerytalnego lub nabycie przez pracodawcę akcji istniejącego towarzystwa emerytalnego. Tworzenie PPE kończy jego rejestracja przez organ nadzoru, czyli Komisję Nadzoru Finansowego.
Kto może brać udział w PPE?
Prawa do uczestnictwa w PPE mają pracownicy zatrudnieni u danego pracodawcy przynajmniej 3 miesiące, chyba że umowa zakładowa przewiduje inaczej. Warto jednak wiedzieć, że do programu nie może przystąpić pracownik, który ukończył 70 lat. Pracownik nie może ponownie przystąpić do tego programu, z którego dokonał wypłaty jednorazowej albo wypłaty pierwszej raty, w przypadku dokonywania wypłaty ratalnej. Ograniczenie to nie dotyczy osób, które dokonały wypłaty jako osoby uprawnione. Prawo do uczestnictwa w programie przysługuje również osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, wspólnikowi spółki cywilnej, jawnej, spółki partnerskiej oraz komandytowo-akcyjnej i komandytowej odpowiadającemu bez ograniczenia, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli te osoby lub spółki prowadzą program dla swoich pracowników. Należy pamiętać, że umowa zakładowa nie może przewidywać dla uczestnictwa pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Przystąpienie pracownika do programu na warunkach określonych w umowie zakładowej następuje na podstawie pisemnej deklaracji. Następuje to po upływie jednego miesiąca od dnia jej złożenia, chyba że pracodawca potwierdzi na piśmie przystąpienie do programu w terminie wcześniejszym. Pracodawca przyjmując deklarację powinien potwierdzić jej przyjęcie na piśmie.
Składki odprowadzane na pracowniczy program emerytalny
W ramach PPE odprowadzane są dwa rodzaje składek – składka podstawowa i składka dodatkowa. Składka podstawowa jest finansowana przez pracodawcę. Jej wysokość może być ustalana albo jako procent od wynagrodzenia albo w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników lub też jako procent od wynagrodzenia z określeniem jej maksymalnej kwoty. Składka podstawowa nie może być jednak wyższa niż 7% wynagrodzenia pracownika. Co ważne, nie trzeba od niej odprowadzać obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne. Pracodawca może zawiesić odprowadzanie składek podstawowych albo czasowo ograniczyć wysokość naliczonej składki, jeżeli jest to uzasadnione jego sytuacją finansową. Taką decyzję może on podjąć sam i nie musi jej konsultować z pracownikami. Warto wiedzieć, że w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres zawieszenia nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. W przypadku, gdy taką sytuację przewiduje umowa zakładowa, wówczas okres ten nie może przekroczyć 6 miesięcy. Jeżeli uzasadnia to kondycja finansowa firmy pracodawca może, po upływie tego okresu, zawrzeć z reprezentacją pracowników porozumienie o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub też porozumienie o czasowym ograniczeniu wysokości składek podstawowych.
Dyspozycja środkami zgromadzonymi w ramach PPE
Wyplata środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu emerytalnego następuje:
– na wniosek uczestnika, gdy ukończy 60 lat,
– na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznaniu prawa do emerytury i po ukończeniu 55 lat,
– w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił o wypłatę środków,
– w przypadku śmierci uczestnika – na wniosek osoby uprawnionej,
Pracownik może również przenieść te środki. Wypłata transferowa jest dokonywana :
– do innego PPE, którego pracownik jest uczestnikiem,
– na indywidualne konto emerytalne (IKE) uczestnika,
– na indywidualne konto emerytalne (IKE) osoby uprawnionej, w przypadku śmierci uczestnika,
– z indywidualnego konta emerytalnego (IKE) uczestnika na jego rachunek w programie na warunkach określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.
Jeżeli nastąpi likwidacja PPE, a nie zachodzą warunki wypłaty lub wypłaty transferowej wówczas środki te podlegają zwrotowi. Należy jednak pamiętać, że 30% sumy składek podstawowych wpłaconych do PPE jest przekazywane do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w ZUS-ie i ewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego jako składka na ubezpieczenie emerytalne.
