W praktyce prawie 3 miliony Polaków nie ma wyliczonego kapitału początkowego, a co za tym idzie wysokość ich emerytury na chwilę obecną może być znacząco zaniżona. Aby skutecznie rozwiązać ten problem każdy, kto wykonywał pracę przed 1999 r. powinien złożyć osobiście wniosek do ZUS o wyliczenie kapitału początkowego.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyraźnie wskazuje katalog podmiotów uprawnionych do składania powyższych wniosków. Zgodnie z treścią art. 173 dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy ustala się także dla zwolnionych ze służby: żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz Służby Więziennej, urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli przed dniem 1 stycznia 1999 r. pozostawali oni w służbie i nie mają ustalonego prawa do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób. Powyższe zasady znajdują zastosowanie także do funkcjonariuszy, którzy po zwolnieniu ze służby nabyli prawo do policyjnego zaopatrzenia emerytalnego, a następnie utracili to prawo w związku ze skazaniem prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, albo za przestępstwo określone w art. 258 Kodeksu karnego lub wobec którego orzeczono prawomocnie środek karny pozbawienia praw publicznych za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione przed zwolnieniem ze służby.
Pamiętajmy, że kapitał początkowy jest wyliczany każdej osobie na dzień 1 stycznia 1999 r., bez względu na to, kiedy zostanie przesłany do ZUS wniosek wraz z dokumentami o jego ustalenie i kiedy zostanie wydana decyzja ustalająca jego wysokość. Zasadniczo wniosek o wyliczenie kapitału początkowego może być złożony w każdym czasie – decydująca jest zatem wola samego wnioskodawcy. Z drugiej strony wniosek taki można złożyć najpóźniej wraz z wnioskiem o emeryturę. Do ustalenia kapitału początkowego niezbędne są następujące dokumenty:
- wniosek o ustalenie kapitału początkowego (druk ZUS Kp-1),
- kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6),
- świadectwa pracy lub zaświadczenia pracodawców potwierdzające okresy zatrudnienia albo inne dowody dla potwierdzenia okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1999 r.,
- zaświadczenie, w tym zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk ZUS Rp-7), które wystawia pracodawca, lub następca pracodawcy potwierdzające okresy zatrudnienia oraz osiągane wynagrodzenia (dochody) sprzed 1999 r.
albo
- legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, dokonane w trakcie zatrudnienia albo niezwłocznie po rozwiązaniu stosunku pracy,
- osoby, które indywidualnie opłacały składkę na ubezpieczenie społeczne oraz osoby, które współpracowały przy prowadzeniu działalności, podają w kwestionariuszu – druk: ZUS Rp-6 – okres prowadzenia działalności lub współpracy przy prowadzeniu działalności, rodzaj prowadzonej działalności oraz adres prowadzenia działalności, numer NKP (Numer Konta Płatnika) i adres ZUS, do którego opłacane były składki przed 1999 r. Na podstawie tych informacji – przed wydaniem decyzji w sprawie kapitału początkowego – ZUS ustali okres (okresy) ubezpieczenia społecznego i podstawę wymiaru składek na to ubezpieczenie.
Kwota kapitału początkowego zależy od:
- długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 r.,
- podstawy wymiaru,
- współczynnika p, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.
Wskaźniki rocznej waloryzacji kapitału początkowego (pamiętajmy, że są one wartościami stałymi i nie podlegają reklamacji) to:
• za rok 1999 – 115,60 %,
• za rok 2000 – 112,72 %,
• za rok 2001 – 106,68 %,
• za rok 2002 – 101,90 %,
• za rok 2003 – 102,00 %,
• za rok 2004 – 103,63 %,
• za rok 2005 – 105,55 %,
• za rok 2006 – 106,90 %,
• za rok 2007 – 112,85 %,
• za rok 2008 – 116,26 %,
• za rok 2009 – 107,22 %.
• za rok 2010 – 103,98 %.
