Patent jest to bezwzględne prawo podmiotowe, dającym uprawnionemu do niego prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na terenie całej Rzeczpospolitej Polskiej. Uzyskanie patentu możliwe jest na dowolny wynalazek. Jednak, by wynalazek mógł być opatentowany, musi on:
• spełniać kryterium nowości – wynalazek jest uznany za nowy, jeśli nie jest częścią stanu techniki podaną do wiadomości powszechnej;
• posiadać poziom wynalazczy – nie wynika on w sposób oczywisty ze stanu techniki;
• nadawać się do przemysłowego stosowania – powtórzone rozwiązania wynalazcy mogą być stosowane w jakiejkolwiek działalności przemysłowej.
Czym z kolei jest wynalazek?
Za wynalazek uważa się 4 kategorie rozwiązań:
• produkty – substancje i mieszaniny;
• urządzenia;
• sposoby;
• zastosowania ( zupełnie nowe znanych już produktów lub urządzeń)
Za wynalazki nie uważa się;
a) odkryć, teorii naukowych, metod matematycznych;
b) wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
c) planów, zasad, metod dotyczących działalności umysłowej, gospodarczej, gier;
d) programów do maszyn cyfrowych;
e) przedstawienia informacji.
Trudno by było bowiem opatentować proces myślowy, mający abstrakcyjny charakter, w którym brak jest cech technicznych. Teorii naukowej nie jesteśmy w stanie opatentować, jednakże przedmiot stworzony na jej podstawie już tak.
Patent nie może być też udzielony na sposoby leczenia ludzi i zwierząt za pomocą metod chirurgicznych, terapeutycznych. Można go jednak udzielić na produkty, substancje czy sposoby stosowane w diagnostyce lub leczeniu. Patentów nie udziela się również na wynalazki, których wykorzystanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami.
Co do zasady, prawo do uzyskania patentu przysługuje twórcy lub współtwórcom wynalazku. Jednak jeżeli wynalazek powstał w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, prawo to może przysługiwać pracodawcy. W takiej sytuacji twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia za korzystanie z takiego wynalazku.
Uzyskanie ochrony patentowej wynalazku wiąże się w koniecznością dokonania zgłoszenia patentowego. Źle dokonane zgłoszenie przekreśli szanse na uzyskanie patentu. Dlatego warto też w tym miejscu zwrócić się po fachową pomoc do rzecznika patentowego. Bowiem, jeśli wynalazek zostanie źle zgłoszony to mało tego, że nie dostaniemy patentu, to jeszcze dodatkowo – utracimy możliwość ponownego zgłoszenia. Dlaczego? Otóż, raz zgłoszony wynalazek nie spełnia już kryterium nowości, gdyż podczas poprzedniego zgłoszenia wszedł już do stanu techniki i stał się znany.
Warto więc zwrócić uwagę na to czy zgłoszenie wynalazku obejmuje następujące elementy:
• podanie zawierające oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub patentu dodatkowego;
• opis wynalazku ujawniający jego istotę;
• zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe;
• skrót opisu – zawiera zwięzłą i jasną informację określającą przedmiot i charakterystyczne cechy techniczne wynalazku, oraz wskazanie jego przeznaczenia;
• rysunki, jeżeli są one niezbędne do zrozumienia jego istoty.
Zgłoszenie wynalazku dokonane może być w formie pisemnej, za pomocą telefaksu lub w formie elektronicznej. Jeżeli zgłoszenia dokonano telefaksem, oryginał zgłoszenia musi być dostarczony do urzędu w formie pisemnej w ciąg 30 dni. Po złożeniu wniosku i zainicjowaniu tym samym postępowania przed Urzędem Patentowym, urząd dokonuje szeregu czynności, aby przyznać nam patent. Po pierwsze, nadaje naszemu zgłoszeniu numer i stwierdza jego datę wpływu.
Następnie dokonuje badania formalnoprawnego, w czasie którego zgłaszający może być wzywany do uzupełnienia braków. Urząd może także zasięgać niezbędnych opinii znawców danej dziedziny nauki, jednak osoby te są obowiązane do nieujawniania danych dotyczących zgłoszenia. Ponadto, na tym etapie urząd sporządza sprawozdanie o stanie techniki.
Kolejnym etapem jest ogłoszenie o zgłoszonym wynalazku w Biuletynie Urzędu Patentowego, niezwłocznie – przed upływem 18 miesięcy od daty zgłoszenia. W okresie poprzedzającym ogłoszenie o zgłoszeniu wynalazku obowiązuje poufność zgłoszenia. Akta dotyczące tego zgłoszenia nie mogą być bez zgody zgłaszającego ujawnione ani udostępnione osobom nieuprawnionym. Od dnia ogłoszenia natomiast, osoby trzecie mogą zapoznawać się z opisem zgłoszeniowym wynalazku. Do czasu wydania decyzji w sprawie udzielenia patentu osoby te mogą zgłaszać do Urzędu Patentowego uwagi co do istnienia okoliczności uniemożliwiających udzielenie patentu.
Następnie następuje badanie merytoryczne naszego zgłoszenia. Jeżeli nasze zgłoszenie zostanie pozytywnie rozpatrzone, ta część postępowania przed Urzędem Patentowym zakończy się wydaniem decyzji o udzieleniu nam patentu na wynalazek. Należy jednak pamiętać, że w ciągu 6 miesięcy od ogłoszenia prawa, każdy może wnieść sprzeciw. Jeżeli uprawniony uzna sprzeciw za bezzasadny, sprawa skierowana jest do postępowania spornego. W przeciwnym wypadku urząd wydaje decyzję uchylającą decyzję o udzieleniu patentu, umarzając postępowanie.
W przypadku wydania decyzji o przyznaniu patentu na wynalazek wymagane jest spełnienie kolejnej niezbędnej przesłanki, mianowicie uiszczenie opłaty za pierwszy okres ochronny. W razie nieuiszczenia opłaty w wymaganym terminie, Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu patentu.
Badanie merytoryczne urzędu może zakończyć się więc wydaniem decyzji o udzieleniu patentu, odmowie udzielenia prawa lub umorzeniem postępowania.
Udzielone patenty podlegają wpisowi do rejestru patentowego.
