Od 1 stycznia br. obowiązuje nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która zobowiązała władze gminne do powierzenia odbioru i zagospodarowania śmieci przedsiębiorcom wybranym w drodze przetargu. Samorządy muszą, najpóźniej do 1 lipca 2013 roku, przejąć odpowiedzialność za organizację systemu gospodarki odpadami komunalnymi.
Niestety, niektóre z nich, łamiąc zasady konkurencyjności, bez żadnych przetargów, powierzają pieczę nad wywozem śmieci własnym spółkom. Grozi to powstaniem lokalnych monopoli i wzrostem cen za wywóz śmieci. Na przykład, prezydent Inowrocławia otwarcie wzywa do ignorowania obowiązku przetargu, a władze Krakowa powierzyły zadanie utrzymania czystości i porządku w gminie na okres 20 lat własnej spółce. Na wyeliminowaniu konkurencji w gospodarce odpadami skorzystają przede wszystkim władze samorządowe. Koszty poniosą natomiast mieszkańcy i przedsiębiorcy zajmujący się obecnie odbiorem i zagospodarowaniem odpadów. Władze samorządowe obsadzając zarządy gminne spółek będą miały wpływ na zatrudnianie w nich pracowników i wybór kooperantów, bez ponoszenia ryzyka finansowego.
Gminne spółki pozbawione konkurencji nie będą zmuszone do dbałości o efektywność, podnoszenie jakości usług, wzrost wydajności pracy, minimalizację kosztów. Doświadczenie pokazuje, że zarządy spółek mających pozycję monopolistyczną tolerują nadmierne zatrudnienie i przyjmują „poleconych” pracowników. W efekcie opłaty ponoszone przez mieszkańców będą rosły szybciej niż w warunkach konkurencji.
Przedsiębiorcy, którzy zainwestowali w zakup sprzętu do transportu i segregacji odpadów zostaną wyeliminowani z rynku. Spowoduje to dalsze zmniejszenie zaufania przedsiębiorców do państwa i w konsekwencji zmniejszenie skłonności do inwestycji.
W ostatnich tygodniach pojawiło się wiele niepokojących przykładów łamania przepisów zawartych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Poniżej prezentujemy trzy.
Przykład 1: Uchwały Rady Miasta Krakowa z 21 lipca 2012r.
Rada Miasta Krakowa podjęła uchwały w sprawie:
- powierzenia Miejskiemu Przedsiębiorstwu Oczyszczania Sp. z o. o. w Krakowie („MPO”) obowiązkowego zadania własnego gminy utrzymania czystości i porządku na terytorium Gminy Miejskiej Kraków oraz
- upoważnienia Zarządu Spółki MPO w Krakowie do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej.
Z tych uchwał wynika, że MPO może zostać docelowo jedynym podmiotem działającym na rynku gospodarki odpadami komunalnymi w Krakowie, a w każdym razie uzyska pozycję zdecydowanie uprzywilejowaną w stosunku do podmiotów prywatnych. Stanowi to zaprzeczenie podstawowych zasad uczciwej konkurencji i jest próbą monopolizacji rynku.
Ponadto , uchwały umożliwiają MPO uniknięcie obowiązku poszukiwania inwestora prywatnego do budowy regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów, co jest sprzeczne z przepisami znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
Przykład 2: List Prezydenta Inowrocławia z 2 lipca 2012r.
Prezydent Inowrocławia w liście do premiera Donalda Tuska oraz w deklaracji zawartej w artykule prasowym z 12 lipca 2012 roku (Dziennik Gazeta Prawna) wprost wzywa do ignorowania obowiązku organizacji przetargów twierdząc, że nie jest on zgodny z prawem unijnym i orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS).
Taka postawa stanowi kolejną próbą obejścia przetargów i świadczy o niezrozumieniu prawa wspólnotowego. Z orzeczeń ETS można jedynie wywnioskować, że w pewnych wyjątkowych przypadkach, udzielenie zamówienia bez przeprowadzenia przetargu może być możliwe, o ile przepisy państwa członkowskiego nie zawierają odmiennych regulacji.
Tymczasem właśnie ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wprost przewiduje obowiązek organizowania przetargów.
W związku z powyższym nie ulega wątpliwości, że:
- pominięcie procedury przetargowej na odbiór (lub na odbiór i zagospodarowanie odpadów) przez gminy stanowiłoby naruszenie przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach z 1 lipca 2011r.,
- wprowadzenie do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązku organizacji przetargu jest zgodne z prawem unijnym. Taki obowiązek świadczy tylko o tym, że polski ustawodawca postanowił zwiększyć gwarancję wolnej konkurencji, uczciwości i przejrzystości.
Przykład 3: Aktualizacja Wojewódzkich Planów Gospodarki Odpadami
Zgodnie z nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, sejmiki województw zobowiązane były uchwalić, do 30 czerwca 2012 roku, zaktualizowane wojewódzkie plany gospodarki odpadami („WPGO”).
Do chwili obecnej tylko część sejmików przyjęła uchwały w sprawie aktualizacji WPGO. W części uchwalonych i w niektórych przygotowanych projektach WPGO znalazły się nieprawidłowości świadczące o naruszeniu dyrektyw Unii Europejskiej oraz prawodawstwa polskiego. Chodzi o ustawę o odpadach, ustawę o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, jak również ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
